Ο σκοπός της κριτικής σε μια θεατρική παράσταση
Ο σκοπός της κριτικής σε μια θεατρική παράσταση
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΓΩΝΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΤΟ 1996
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΓΩΝΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΤΟ 1996
0 σκοπός της κριτικής σε μία θεατρική παράσταση είναι σημαντικός. Καταρχήν το οτι υπάρχει κριτική, σημαίνει οτι υπάρχει και ενδιαφέρον. Εάν δεν υπήρχε, τότε θα έπρεπε να ανησυχούμε, γιατί θα έδειχνε αδιαφορία. Σε αυτή την περίπτωση η οποιαδήποτε θεατρική ομάδα θα πρέπει να αναρωτηθεί το γιατί δεν γράφτηκε κάτι; Μήπως η παράσταση πέρασε απαρατήρητη; Μήπως έπεσε στο κενό; Μήπως ήταν άνευ ουσίας;Υπάρχουν δύο ειδών κριτικές:
1) Οι τεχνικές - επιστημονικές, που είναι βασισμένες στους νόμους του θεάτρου και
2) οι κριτικές που προέρχονται από ανθρώπους που αισθάνθηκαν την ανάγκη να εξωτερικεύσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα που τους δημιούργησε η παράσταση που είδαν.
Και οι δύο περιπτώσεις είναι καθαρά προσωπικές απόψεις του καθενός που γράφει κάτι για κάποια παράσταση. Οι απόψεις και η γνώμη του καθενός είναι σεβαστές και μη κατακριτέες, και θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από την ομάδα στην οποία αναφέρονται.
Πώς και γιατί, όμως, γράφεται μια κριτική;
Καταρχήν τίθεται το θέμα εάν η παράσταση έχει δοθεί από επαγγελματικό ή ερασιτεχνικό/πειραματικό θίασο. Στην πρώτη περίπτωση τα κριτήρια είναι αυστηρά, για ευνόητους λόγους. Στη δεύτερη περίπτωση, όμως, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Εδώ παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες, εκ των οποίων ο σημαντικότερος είναι η αγάπη των παιδιών αυτών για το θέατρο, για την τέχνη γενικότερα και η προσπάθεια τους για την πολιτιστική αναβάθμιση του τόπου. Άνθρωποι οι οποίοι αφιερώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους, την ψυχή τους, χωρίς να λογαριάζουν την κούραση, τα προβλήματα της καθημερινής ζωής, για ένα και μόνο σκοπό: Την πολιτιστική αναβάθμιση, την ελεύθερη έκφραση μέσω του θεάτρου.
Η κριτική, σαν τρίτο μάτι, βλέπει και παρουσιάζει στο ευρύ κοινό την πορεία της κάθε ερασιτεχνικής/πειραματικής ομάδας, βάση των προσωπικών απόψεων εκείνου που τη γράφει, είτε είναι ειδικός στο θέμα, είτε είναι κάποιος ο οποίος λόγο εμπειρίας έχει δημιουργήσει τη δική του άποψη, είτε σαν απλός θεατής. Από εκεί και πέρα το κοινό είναι εκείνο που θα κρίνει εάν η κριτική ήταν σωστή ή όχι. Η κριτική ματιά, δεν είναι ματιά αποδοκιμασίας, αλλά ματιά συμπάθειας και συμπαράστασης σε αυτά τα παιδιά.
Όταν σε μια κριτική τονίζονται τα αρνητικά σημεία κάποιας θεατρικής παράστασης από μια ομάδα που έχει κάποια ιστορία (μικρή ή μεγάλη), δεν έχει στόχο να την υποβάθμιση, ούτε γίνεται κακοπροαίρετα. Στόχος της είναι να αφύπνιση τα μέλη της και να βάλει και εκείνη ένα μικρό λιθαράκι στην ανάπτυξη της ομάδας. ΝΑΙ στη λαχτάρα για έκφραση, ΝΑΙ στο θέατρο, ΝΑΙ στην ενθάρρυνση αυτών των παιδιών, ΝΑΙ στις καλές κριτικές, ΝΑΙ στην προσπάθεια, ΑΛΛΑ και ΝΑΙ στη σωστή διαμόρφωση του θεατρικού κοινού. Όσο και αν σας φαίνεται παράξενο σι ερασιτεχνικές/πειραματικές ομάδες είναι που τραβούν τον κόσμο στο θέατρο. Και το κοινό έχει απόδειξη οτι θέλει να βοηθήσει, ηθικά και υλικά, τις προσπάθειες αυτές, με αντίκρισμα όμως την ποιοτική αναβάθμιση και εξέλιξη της ομάδας και σε επέκταση και του τόπου.
Είναι λοιπόν χρέος των ομάδων να παρουσιάζουν στο κοινό μια προσεγμένη παράσταση. Είναι χρέος τους να αναπτύσσονται και να εξελίσσονται και όχι να μένουν στάσιμες, χωρίς τίποτα καινούργιο να δείξουν. Είναι χρέος απέναντι σε ένα κοινό από το οποίο η οποιαδήποτε ομάδα ζητά την οικονομική και ηθική υποστήριξη. Επίσης μην ξεχνάμε οτι οι ερασιτεχνικές/πειραματικές ομάδες καθρεπτίζουν το επίπεδο της κοινωνίας που κινούνται και δρουν.
Να γιατί πρέπει να δεχόμαστε, όχι μόνο τις θετικές κριτικές, αλλά και εκείνες που επιστημονικά εμπεριστατωμένες και όχι αόριστα θίγουν τα αρνητικά σημεία της παράστασης. Και αυτό, επαναλαμβάνω, βάση των προσωπικών απόψεων του γράφοντος την κριτική.
Τα μέλη μιας θεατρικής ομάδας θα πρέπει να διαβάσουν προσεκτικά την κριτική και να προσπαθήσουν να κατανοήσουν τα γραφόμενα. Θα πρέπει να διερωτηθούν, το γιατί θίγει αυτά τα σημεία. Στην ανάγκη μπορούν να απευθυνθούν σε εκείνο που τα έγραψε για να τους τα εξηγήσει. Αυτό δεν πρέπει να συμβαίνει μόνο με μία κριτική τεχνική/επιστημονική αλλά και με οποιαδήποτε άλλη. Άλλωστε κριτική κάνει και το κοινό μετά το τέλος της παράστασης. Σε αυτή την περίπτωση μια ομάδα που πραγματικά αγαπά αυτό που κάνει, νοιάζεται για την πορεία της και σέβεται το κοινό της, θα πρέπει να ζητήσει από εκείνο το θεατή που έχει αρνητική γνώμη, για την παράσταση, να του εξηγήσει το γιατί δεν του άρεσε η παράσταση ή ποια σημεία τον ενόχλησαν.
Οι ηθοποιοί δεν παίζουν για τον εαυτό τους μόνο, αλλά και για όλους εκείνους που θα έρθουν να τους δουν, αφιερώνοντας και εκείνοι τον ελεύθερο χρόνο τους. Είναι στο χέρι κάθε θεατρικής ομάδας να διαμόρφωση ένα καλό, ποιοτικό θεατρικό κοινό.
Η κακή αντιμετώπιση της κριτικής από την οποιαδήποτε ομάδα, η αποδοκιμασία της χωρίς πριν να τη μελετήσουν σε βάθος και να την αναλύσουν, δεν βλάπτει τον κριτικό αλλά την ίδια την ομάδα. Και αυτό γιατί μπορεί να δημιουργήσει κακία και μίσος που πολλές φορές οδηγεί σε αψυχολόγητες, ανεύθυνες ενέργειες οι οποίες εκθέτουν την ίδια την ομάδα. Οι κριτικές δεν είναι κακοπροαίρετες. Άλλωστε κάθε κριτικός δεν έχει τίποτα να χωρίσει με οποιαδήποτε ομάδα.
Οι κομπασμοί, η ημιμάθεια, η ζήλια, το μίσος, η επίδειξη, οι παρωπίδες, η υποκρινόμενη σεμνότητα, η ανευθυνότητα, ο ναρκισσισμός, η επιπολαιότητα, η έλλειψη αυτοκριτικής, και η υπεροψία, δημιουργούν την κουλτούρα του καλαμιού η οποία δεν έχει καμία θέση στο ναό του ερασιτεχνικού/πειραματικού θεάτρου. Καταστρέφουν το νόημα, το λασπώνουν, καταστρέφουν τον θεμιτό ανταγωνισμό, το διαλύουν και τελικά διώχνουν τον κόσμο από το θέατρο.
Αντίθετα, η σεμνότητα, η αυτοκριτική, η σοβαρότητα, η γνώση, η σπουδή, η αληθινή προσπάθεια, ο σεβασμός, δημιουργούν τις συνθήκες για υγιή ερασιτεχνικό/πειραματικό θέατρο. Και βασικός παράγοντας όλων αυτών η αγάπη για θέατρο. Η αγάπη για πολιτισμό.
Τα Χανιά, πόλη υψηλού πολιτιστικού επιπέδου, δεν αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα. Και αυτό φαίνεται από τη δουλειά που κάνουν εδώ όλες οι θεατρικές ομάδες και που πολλές φορές αγγίζουν ή και ξεπερνούν τα όρια των επαγγελματικών παραστάσεων προσφέροντας απλόχερα στο κοινό την ποιότητα που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη.